خرید و نگهداری کیسه خواب

کیسه خواب – آشنایی با خرید و نگهداری

کیسه خواب یکی از لوازم ضروری در برنامه‌های طبیعتگردی، کمپینگ و کوهنوردی برای افرادی است که نیاز به خوابیدن (شبمانی) در طبیعت را دارند.

اگر یک سفر طبیعتگردی یا صعود چند روزه داشته باشید و ناگزیر به اقامت شبانه در هوای باز باشید، حتی در صورتی که چادر هم داشته باشید، باز هم هیچ وسیله‌ای غیر از یک کیسه خواب خوب نمی‌تواند آسایش لازم را برای شما فراهم آورد.

خرید بهترین کیسه خواب

قبل از هر چیز، مهمترین نکته در مورد خرید بهترین کیسه خواب این است که هدف خود از خرید کیسه‌خواب را مشخص کنید.

• آیا می‌خواهید به هنگام بارش باران شدید در طبیعت بخوابید؟
• آیا هوای مقصد سفر شما گرم و مرطوب است؟ سرد و مرطوب؟ یا گرم و خشک؟ یا بسیار سرد است؟
• آیا کیسه خواب را خودتان حمل می‌کنید؟
• آیا وقت رسیدگی و مراقبت از کیسه‌‌خواب خودتان را دارید؟

این سوالات، مهمترین سوالاتی است که شما باید قبل از تصمیم به خرید یک کیسه‌ خواب از خود بپرسید؟ به طوری که حتی اگر شما چادر کوهنوردی هم داشته باشید باز هم کیسه‌خواب از اولویت بالایی برخوردار می‌باشد.

انواع کیسه خواب

کوهنوردان حرفه‌ای معمولا دو نوع کیسه خواب دارند، یک کیسه خواب برای هوای گرم که سه فصل نامیده می‌شود که برای فصول بهار، تابستان و اوایل پاییز مناسب است. دیگری کیسه خواب زمستانی که برای هوای سرد و دماهای پایین استفاده می‌شود. کیسه خواب‌ها به طور کلی به دو نوع کیسه خواب پر و الیاف دسته‌بندی می‌شوند.

کیسه خواب پر

اگر دنبال بهترین عایق هستید که با وزن کم و اندازه کوچک، ترکیب شده باشد کیسه ‌خواب پر، بهترین گزینه برای شماست. مزیت دیگر کیسه خواب پر این است که می‌توانید تقریبا مطمئن باشید که هنگام خواب هیچ رطوبتی به شما نمی‌رسد چون پَرها تمام رطوبت را جذب می‌کنند.

البته این جذب رطوبت به رطوبت خارجی و سفرهای زمستانی محدود نمی‌شود! بلکه حتی رطوبت بدن هم روی کیسه خواب پر تأثیر می‌گذارد و ممکن است از کیفیت آن بکاهد.

مهمترین عیب کیسه خواب پر این است که در صورت خیس شدن به زمان زیادی برای خشک شدن نیاز دارد و حتی خشک کردن آن نیز فرآیندهای خاصی دارد. به طور کلی کیسه خواب پر نیاز به مراقبت و نگهداری بیشتری دارد اما به دلیل گرمای فوق‌العاده نسبت به وزن و عمر طولانی و دوام بالایی که دارد بسیار مورد علاقه کوهنوردان حرفه‌ای قرار گرفته است.

کیسه خواب پَر برای مصارف و سفرهای زیر ایده‌آل است:

• کوهنوردی
• پیاده‌روی و گردش در مناطقی با رطوبت نرمال یا کم
• سفرهای با دوچرخه

کیسه‌خواب‌های پر که حاوی پر قو هستند از قدیم بسیار مورد توجه بوده‌اند. گفته شد که مهمترین ایراد کیسه خواب پر این است که اگر خیس شود خشک شدن آن به زمان زیادی نیاز دارد و خیس شدن در زمستان نیز برابر با یخ زدگی و یا مرگ است!

برای رفع این نقیصه الیاف جدیدی به شکل لوله‌های تو خالی ساخته شده که در ساخت کیسه‌خواب‌های جدید و حرفه‌ای از آنها استفاده می‌شود. این الیاف با وجود سبکی از حجم بالایی برخوردارند که بسته‌بندی در کوله را کمی مشکل می‌سازد. البته این نقیصه نیز در الیاف جدید به نام ترمولایت برطرف شده است.

کیسه‌خواب‌های پر از کیسه‌خواب‌های الیاف گرانتر بوده و نگهداری از آنها به مراتب سخت‌تر است.

مزایای کیسه خواب پر

• گرمای بی‌نظیر به نسبت وزن
• قابلیت تراکم‌پذیری (فشردگی) بیشتر
• قابلیت حمل راحت‌تر
• عمر طولانی‌تر
• گرم کردن سریع

معایب کیسه خواب پر

• نیاز به مراقبت بیشتر
• جذب رطوبت
• نیاز به زمان طولانی برای خشک شدن

کیسه خواب الیاف

مزایای کیسه خواب الیاف

• حفظ ۷۰ درصد قابلیت عایق بودن، هنگام خیس شدن
• نیاز به مراقبت کمتر
• جذب سخت‌تر رطوبت
• نیاز به زمان کوتاه برای خشک شدن

معایب کیسه خواب الیاف

• وزن بیشتر نسبت به کیسه‌ خواب پر
• سخت‌تر بودن حمل کیسه‌خواب
• طول عمر کوتاه‌تر
• نیاز به زمان طولانی‌تر برای گرم کردن

کیسه‌خواب‌های الیاف، به سختی رطوبت را جذب می‌کنند و سریعتر از کیسه‌خواب پر خشک می‌شوند. همچنین در صورت خیس شدن، بیشتر قدرت عایق بودن خود را حفظ می‌کنند و گلوله نمی‌شوند. این نوع کیسه خواب برای مصارف و سفرهای زیر ایده‌آل است:

• مقاصدی با رطوبت بالا
• مقاصدی که دمای خیلی پایینی ندارند.
• اگر از کیسه‌خواب بسیار زیاد استفاده می‌کنید که باعث میشود مجبور باشید اغلب آنها رو بشویید (مثلا برای کودکان)
• اگر کیسه‌خوابتان را خود حمل نمی‌کنید. در نتیجه وزن کیسه‌خواب برایتان مهم نیست
• اگر یک کیسه‌خواب می‌خواهید برای استفاده در همه نوع سفر
• سفرهای تابستانی

کیسه‌خوابهای الیاف ارزانتر از کیسه‌خوابهای پر بوده و نگهداری از آنها ساده‌تر است.

به تازگی الیاف مصنوعی تولید شده است که هم ویژگی سبکی و حفظ گرما (مثل کیسه‌خوابهای پر) را دارد، هم قابل استفاده در مکان‌های مرطوب و بسیار سرد است. این کیسه‌خواب‌ها گران بوده و البته برای نقاط بسیار سرد همچون ارتفاعات ۸۰۰۰ متری هیمالیا و قطب جنوب و شمال به کار می‌رود.

دمای کیسه خواب

یکی دیگر از نکات مهم در خرید بهترین کیسه خواب دمای کیسه خواب است. اعداد و ارقامی روی کیسه‌خوابها نوشته شده است که که بیشینه و کمینه گرمای کیسه‌خواب را معین می‌کنند. این طیف دمایی برای بسیاری از افراد مهم و حتی حیاتی است.

به طور مثال کوهنوردی که قصد صعود زمستانی به قلل مرتفع را دارد حتما نیازمند کیسه‌خوابی با گرمای فوق‌العاده است. جنسیت در خرید کیسه خواب نقش مهمی دارد. به طور کلی دمای بدن زنها پایین‌تر از دمای بدن مردهاست و این موضوع به ویژه در خرید کیسه خواب اهمیت زیادی پیدا می‌کند.

روی کیسه‌خوابها چند دما مشخص شده است که مفهوم آنها به شرح زیر است:

برای یکسان‌سازی اعداد اعلام شده برای کیسه‌خوابها توسط کمپانی‌ها در سال ۲۰۰۴ استاندار اروپایی آزمایش توان گرمایی کیسه‌خوابها ایجاد شد، که از آن با نام استاندارد اروپایی En13537 یاد می‌گردد.

مفهوم اعداد مختلف روی کیسه خواب

Maximum Comfort temperature

حداکثر دمایی که یک مرد عادی بدون اینکه به شدت عرق کند در کیسه خواب می‌تواند بخوابد و در این حالت باید زیپ کیسه خواب کاملا باز باشد، دستها بیرون کیسه‌خواب باشد و کلاه کیسه خواب نیز باز باشد.

Comfort temperature

دمایی که در آن یک زن عادی درون کیسه‌خواب تمامی شب را با آرامش بخوابد.

Lowest Comfort temperature

کمترین دمایی که یک مرد عادی در شب به مدت هشت ساعت درون کیسه‌خواب بخوابد بدون اینکه از خواب بیدار شود.

Extreme temperature

کمترین دمایی که کیسه‌خواب می‌تواند از یک زن عادی در مقابل از دست دادن دمای عمومی بدن محافظت کند. این حالت اجازه شش ساعت خواب غیر راحت را بدون اینکه دمای داخلی بدن تا مرحله خطرناک پایین بیاید به فرد می‌دهد.

شرکت‌های تولیدکننده بر اساس بازه دمایی کیسه‌خواب‌ها را بفروش می‌رسانند.

ساختار کیسه خواب

کیسه‌خواب از سه لایه مختلف تشکیل شده است که هر یک از آن‌ها در کیفیت کیسه‌خواب شما نقشی مهم دارند. هر کدام از لایه‌ها را در زیر توضیح می‌دهیم:

• لایه درونی: لایه بیرونی کیسه خواب را از نایلون مقاوم یا پلی استر درست می‌کنند. اگر کیسه‌خواب شما کیفیت خوبی داشته باشد باید لایه بیرونی آن ضدآب باشد و تهویه مناسبی داشته باشد تا اگر در هنگام شب باران گرفت، آب به داخل کیسه‌خواب نفوذ نکند.
• عایق: عایق در واقع الیاف مصنوعی و یا پر است که در بین لایه درونی و لایه بیرونی قرار دارد. بسته به جنس عایقی که در کیسه‌خواب به کار می‌رود کیسه‌خواب شما می‌تواند گرمای بیشتری داشته باشد.
• لایه درونی: جنس لایه درونی نایلون ساده است و باید نرم و راحت باشد و در صورت تعریق بدن، رطوبت را از داخل کیسه تهویه کند.

ویژگی‌های جانبی کیسه خواب

• زیپ: می‌توانید کیسه‌خواب‌هایی تهیه کنید که با زیپ‌های بغل به هم وصل شوند البته با این کار در هوای سرد، مقداری از گرما را به هدر می‌دهید.
• کلاه: مانع از خروج گرما شده و مثل بالش عمل می‌کند. در بعضی از کیسه‌خواب‌ها می‌توانید این کلاه را از کیسه جدا کنید.
• مجرای درونی: برای اینکه گرما از درزهای زیپ به بیرون نرود در داخل کیسه‌خواب در کناره زیپ یک عایق پر شده قرار می‌دهند.
• بندهای روی کیسه خواب: به کمک این بندها می‌توانید کلاه و یا کمر کیسه خواب را شل‌تر و یا سفت‌تر کنید.
• جیب: بر روی کیسه خواب‌ها جیب‌هایی قرار دارد که می‌توانید وسایلی مثل تلفن همراه خود را در داخل آن قرار دهید.
• کیسه خواب‌های چند نفره: اگر خانوادگی به سفر می‌روید می‌توانید از کیسه خوابهای چند نفره استفاده کنید. این کیسه خواب‌ها برای آب و هوای سرد چندان مناسب نیست چون گرما از لابلای آن به بیرون می‌رود.

چگونگی استفاده صحیح از کیسه خواب

این نکات را به خاطر داشته باشید تا بتوانید به بهترین شکل از کیسه خوابتان استفاده کنید و از خوابیدن در آن لذت ببرید.

کیسه خواب گرما تولید نمی‌کنه! بلکه فقط گرما رو حفظ می‌کنه …

پس:

۱. به اندازه کافی بخورید: بدن شما برای کوهنوردی، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و… به میزان بالایی انرژی نیاز دارد. اگر شما سوخت کافی به بدنتان نرسانید، بدن شما قادر به تولید گرمای کافی نخواهد بود.

۲. به اندازه کافی بنوشید: مطمئن شوید که به اندازه کافی مایعات در طول روز می‌نوشید. یک بدن دهیدراته شده (بی آب شده) توان تولید گرما را نخواهد داشت. قبل از اینکه به داخل کیسه‌خواب بروید، با یک لیوان چای یا شکلات داغ، درجه حرارت بدن خود را بالا ببرید.

۳. از خوردن الکل خودداری کنید: در هوای سرد از خوردن الکل اجتناب کنید. الکل ممکن است موجب شود که شما احساس کنید گرمتر شده‌اید، اما خیلی زود دمای بدن شما را پایین می‌آورد.

۴. لباس‌هایتان را خشک نگه دارید: لباس‌ها به اندازه کیسه‌خواب به ویژه اگر کیسه‌خواب پر باشد، هنگام خیس شدن میزان عایق بودنشان را از دست می‌دهند. هرگز با لباس‌های مرطوب حتی اگر این رطوبت در اثر عرق کردن بدنتان باشد وارد کیسه‌خواب نشوید. اگر لباس‌های اضافه خود را در یک کیسه ضد آب نگهداری کنید، می‌توانید مطمئن باشید که لباس‌هایتان خشک باقی خواهند ماند.

با یک کیسه خواب خوب و انتخاب درست، شما فقط نیمی از راه را رفته‌اید.

داشتن خوابی راحت مستلزم رعایت نکات دیگر و داشتن لوازم دیگری نیز هست:

۱. زیرانداز: یک زیرانداز خوب اگر به اندازه کیسه خواب مهم نباشد، اهمیت آن پایین‌تر از کیسه خواب نیز نیست. انتقال گرما از زمین سرد بیشتر از هوای سرد صورت می‌گیرد، پس خوابیدن روی زمین بدون زیرانداز دمای بدن شما رو کاهش می‌دهد. این نکته به کیفیت کیسه خواب شما ربطی ندارد.

پس همیشه حتی وقتی در چادر هستید از زیرانداز استفاده کنید. اگر زیرانداز مناسب و عایق ندارید با استفاده از پانچو یا بارانی در زیر زیرانداز قابلیت عایق رو بهبود ببخشید.

۲. چادر یا کیسه بیواک: بادی با سرعت ۲۵ کیلومتر بر ساعت در دمای ۵+ درجه سانتیگراد در شما احساسی شبیه به دمای صفر درجه ایجاد خواهد کرد. چادر را در محلی برپا کنید که کمتر در معرض باد باشد یا از کیسه‌های بیواک (Sleeping Bag Cover) استفاده کنید.

۳. لباس زیر مناسب: گرمای کیسه‌خواب را با پوشیدن لباس زیر و جوراب گرم بالا ببرید. پوشش خشک در پاها میزان عایق را بالا می‌برد.

۴. کلاه: وقتی در کیسه‌خواب می‌خوابید، سر تنها قسمتی‌ است که از کیسه خواب بیرون می‌ماند. اگر سر شما سرد باشد، تمام حرارت بدن شما به سرعت از دست خواهد رفت. پوشاندن سر یکی از مهمترین اقدامات برای عایق کردن بدن است. بنابراین قبل از خواب مطمئن شوید که سر خود را به شکل مناسبی پوشانده‌اید.

انتخاب برند کیسه خواب

یک کوهنورد حداقل به ۲ تا کیسه‌خواب نیاز دارد. یکی برای فصل گرم که اصطلاحا ۳ فصل گفته می‌شود و عموما برای تابستان و اوایل پاییز مناسب است و دارای حجم، وزن و قیمت کمتری است و دومین کیسه‌خواب برای اواخر پاییز تا اواسط بهار که هم گرم‌تر، سنگین‌تر و البته گران‌تر است و انتخاب آن نیز حساس‌تر می‌باشد.

کیسه خواب سه فصل:

انتخاب شما در این قسمت بسیار زیاد است، به چند نکته توجه کنید: وزن، حجم، قیمت (پر یا الیاف)

کیسه خواب الیاف

کیسه‌خواب گایا (قایا=Gaya) با مدل‌های ۲۰۰ و ۳۰۰ با کیفیت خوب و ایرانی است و برای طبیعت‌گردی و کوهنوردی در ۳ فصل عالی است. مارک‌های چینی و گرانی چون ماموت، کمپ (اصل)، فرینو، دویتر نیز وجود دارد که فرق زیادی ندارد، البته افراد قد بلند و یا سنگین وزن باید دنبال کیسه خواب مناسب اندازه خود بگردند. (کیسه‌خواب آمریکای اصلا توصیه نمی‌شود، چون بسیار پرحجم و سنگین است)

کیسه خواب پر

بسیار سبک‌تر و کم حجم‌تر و البته گران هستند و برای کوهنوردان و طبیعت گردانی که سفر ۲ روزه زیاد می‌روند، مناسب است.

کیسه خواب زمستانه و هیمالیانوردی

کیسه‌های زمستانه رابطه مستقیمی با جان و زندگی شما دارند، بسیار با دقت و وسواس این نوع کیسه‌خواب‌ها را انتخاب کنید. به سراغ مدل های چینی یا تقلبی و حتی ایرانی بی کیفیت نروید.

بهترین گزینه برای خرید کیسه‌خواب‌های مناسب برای صعودهای زمستانه و هیمالیانوردی به ترتیب برندهای لوازم کوهنوردی، ماموت Mammut (پیشنهاد ویژه) – رب Rab – میلت Millet – فرینو Ferrino – نورث فیس North Face – دویتر (دیوتر) Deuter و … می‌باشد.

نکات لازم در مورد انتخاب بهترین کیسه خواب:

۱. دمای کیسه خواب: کیسه خواب با کیفیت، دمای بدن را متعادل نگه می‌دارد. هر کیسه خواب را برای دمایی خاص طراحی می‌کنند به طوری که کیسه خواب فقط می‌تواند در همان دما شرایط مناسب خواب را برای شما به وجود بیاورد. مثلا کیسه خواب تابستانی میزان دمایی صفر درجه سانتی‌گراد و بالاتر دارد.

۲. عایق کیسه خواب: عایق، نقش مهمی را برای ایجاد دمای مناسب بر عهده دارد. عایق به تنهایی گرمایی را ایجاد نمی‌کند بلکه کمک می‌کند تا بدن شما در هنگام خواب، گرمای کمتری از دست بدهد. برای کیسه خواب از دو نوع عایق پر و عایق مصنوعی استفاده می‌شود. پر، از بهترین نوع عایق هاست، سبک و نرم است، راحت فشرده می‌شود و گرمای بیشتری را در خود نگه می دارد. با وجود اینکه بهترین نوع پر، پر غاز است اما معمولا برای تهیه کیسه خواب از پر اردک استفاده می‌شود چون گوشت اردک طرفداران بیشتری دارد و در نتیجه پر آن هم بیشتر در دسترس است.

عایق مصنوعی از جنس پلی استر است، نسبت به پر قیمت ارزان‌تری دارد اما در صورت خیس شدن سریع تر از پر خشک می‌شود به همین دلیل اگر قصد سفر به مناطق بارانی را دارید بهتر است که از کیسه خوابی با عایق مصنوعی استفاده کنید. در برخی از کیسه خواب‌ها هم از ترکیب پر و عایق مصنوعی استفاده می‌کنند.

۳. شکل و وزن کیسه خواب: کیسه خواب‌هایی که برای سفرهای کوله گردی استفاده می‌شوند معمولا به شکل مومیایی ساخته می‌شوند. در هنگام انتخاب کیسه خواب به سایز بدن خود توجه کنید و کیسه خوابی مناسب برای سایز خود را خریداری کنید. اگر کیسه خوابی کاملا اندازه بخرید حمل آن آسان تر است و به راحتی گرم می‌شوید اما در هنگام خوابیدن در آن چندان راحت نیستید چون فضایی برای تکان خوردن ندارید.

۴. طول کیسه خواب: معمولا کیسه خواب‌ها در اندازه معمولی درست می‌شوند اما اگر بگردید می‌توانید کیسه‌ای با اندازه کوچک یا خیلی بلند هم پیدا کنید. توجه کنید که کیسه خوابی که انتخاب می‌کنید اگر از قد شما خیلی بلندتر باشد در هنگام خواب پاهایتان به خوبی گرم نمی‌شود.

مراقبت و نگهداری کیسه خواب

خرید کیسه خواب یک سرمایه گذاری جدی است و با مقداری توجه و مراقبت می‌توان برای سال‌ها آن را حفظ کرد. همیشه توصیه‌‍های تولید کننده را به کار ببندید. کارخانه‌ای که آن را تولید کرده است، مسلما بهتر می‌داند که چگونه باید از آن مراقبت کرد. با توجه به مطالب تولید کنندگان، چند روش برای دوام بیشتر کیسه خواب آورده می‌شود.

نگهداری

همیشه کیسه‌خواب را در حالت آزاد نگهداری کنید. کیسه‌خواب را فقط برای مدت زمان کوتاه مثل طول اجرای برنامه به صورت فشرده نگهداری کنید.

محافظت از کثیف شدن کیسه خواب

با استفاده از یک آستری درونی مجزا، از چرک شدن کیسه‌خواب بر اثر تماس چربی بدن خودداری کنید.

نظافت

نقاط کثیف شده را با شستشوی موضعی توسط مواد تمیز کننده ای که تولید کننده توصیه کرده است، تمییز کنید. هر چند وقتی هم باید کیسه خواب را بشویید. هیچگاه از خشک شویی برای تمییز کردن آن استفاده نکنید. کیسه خواب را با استفاده از پودری نه چندان قوی درون یک ماشین لباس شویی بزرگ با سرعت چرخش کم بشویید.

چند بار زمان آبکشی را تجدید کنید تا مطمئن شوید که کلیه مواد شستشو از کیسه خواب بیرون رفته است. برای خشک کردن، آن را در معرض حرارت متوسط یک دستگاه خشک کن قرار دهید. هرچند وقت آن را از دستگاه بیرون آورید و با کوبیدن روی نقاط گلوله شده، پرهای آن را پخش کرده و یا با قرار دادن یک توپ تنیس در آن (در یک ربع آخر خشک شدن) باعث پخش شدن پرهای آن بشوید.

پس از پایان کار با فشردن و لمس کردن لایه درونی آن مطمئن شوید که کاملا خشک شده باشد. شستن و خشک کردن کیسه‌خواب چند ساعت طول می‌کشد.